Skąd się biorą szczeliny w parkiecie?

Skąd się biorą szczeliny w parkiecie? Dlaczego po sezonie grzewczym mamy zwykle duże większe szczeliny niż wiosną latem? Zapraszamy do przeczytania kilku faktów pomagających zrozumieć pracę drewna.

Skurcz drewna jest zjawiskiem anizotropowym(zmiany rozmiaru są zależne od kierunku badania). Patrząc przez przekrój drewna, badając jego szerokość, znajduje się w nim znacznie więcej ścian komórkowych, niż w długości. Z tego powodu, sumując skok rozmiarów komórek podczas schnięcia lub nabierania wilgoci, klepka parkietowa będzie „pęczniała” głównie wszerz, w kierunkach cięcie stycznego odpowiednio 10% i promienowego 5%. Na długości występuje najmniejszy skurcz – około 0,1%. Powyższe zmiany rozmiarów odnoszą się do pełnego nasycenia komórek drewna, oraz pełnego pozbawienia wilgoci.

Jeśli więc weźmiemy deskę o długości jednego metra, i szerokości 10 centymetrów, o pełnym nasyceniu wilgocią, zmiany jej długości po pełnym wyschnięciu to jedynie 1 mm. Natomiast zmiana szerokości, w zależności od kierunku cięcia, to 5 mm lub 10 mm ( promieniowy i styczny kierunek cięcia).

Powyższy przykład pokazuje co dzieje się z drewnem podczas zmian wilgotności otoczenia. Jednak różne gatunki drewna różnie reagują na zmiany wilgotności, szczeliny mogą pojawić się prawie natychmiast, lub z pewnym opóźnieniem czasowym. Na końcu artykułu podaliśmy zmiany skurczu dla poszczególnych gatunków drewna.

Konsekwencją zmiany wilgotności drewna będzie więc powstawanie szczelin w parkiecie. W pomieszczeniu o temperaturze 20 stopni i wilgotności względnej 50% wilgotność parkietu po pewnym czasie wzrośnie do 11%. Okres, potrzebny na uzyskanie drewnu równowagi, nazywa się czasem wymiany wilgotnościowej. Poszczególne gatunki drewna oczywiście różnią się pod tym względem. Przykładowo drewno jesionowe lub dębowe bedzie potrzebowało około 40 dni, natomiast buk zaledwie 12. Parkiet bukowy będzie więc dużo szybciej reagować na zmiany wilgotności otoczenia. Zastosowanie drewna o długiej wymianie wilgotnościowej, czyli wybór stabilnego gatunku, w znaczym stopniu zabezpiecza więc nas przed szybkimi zmianami rozmiarów klepki, a przez to szczelinowania lub pęcznienia parkietu. Jak pokazują powyższe dane, oprócz krajowego jesionu i dębu, znaczną stabilnością wykazuje się dużo gatunków egzotycznych. Gatunkami mało stabilnymi są: buk, klon, olcha, sosna, świerk, oraz znaczna część drzew owocowych.

Wiemy, że wpływ na wymiar ma nie tylko rozmiar skurczu lub pęcznienia drewna, lecz również to, jak szybko te zmiany następują. A zależne jest to nie tylko od rodzaju drewna, ale też sposobu cięcia. Przykładowo posadzka z kostki brukowej, cięta poprzecznie, odsłania pory i komórki przewodzące w drewnie w przekroju poprzecznym ułatwiając szybkie nasiąkanie wodą. Kostka brukowa będzie też adekwatnie szybciej tą wilgoć oddawać. A więc sposób cięcia kostki brukowej również powoduje więc jej intensywną pracę.

Jedną z konsekwencji skurczu drewna jest zmiana jego kształtu, tzn deformacja, a więc nierównomierne zmniejszanie lub zwiększanie wymiarów. Powód tego omówiliśmy na początku, i jest związany z anizotropowymi zmianami wielkości drewna. W przetwórstwie tartacznym, drewno znajduje się najczęściej w stanie pełnego nasycenia. Otrzymana w ten sposób tarcica, schnąc, wykazuje różny stopień skurczu oraz deformacji. Deski podłogowe, wyrzynane z niedosuszonego drewna, w warunkach domowych wykazują tendencję do krzywienia się w jedną stronę. Wniosek? Do wyrobu desek powinno zostać użyte drewno o wilgotności zawierającej się w normach dla drewna na deski podłogowe. Ciekawy jest też sposób zmiany rozmiarów uciętych elementów. Deska nabierająca wilgotności, rozmiar będzie początkowo zwiększać na początku i na końcu, w miejscach o odsłoniętych porach. Wykonując cyklinowanie starych parkietów, często zauważamy też tendencję do wpijania brudu na jego końcach – wraz z wilgocią często zmienia on tam barwę.

Na deformację elementów również ma wpływ stosunek jego grubości do szerokości. Im deska jest szersza i cieńsza, tym bardziej będzie się odkształcać. Tak więc bardzo szeroka deska, mimo że wygląda bardzo ładnie, może sprawić problemy przy nieumiejętnym użytkowaniu.

Nawet wysuszone odpowiednio drewno, zmienia swoją objętość. W przypadku zamontowania drewna o zawierającej się w normach wilgotności w mieszkaniu, gdzie zalega wilgoć, lub po zalaniu takiej deski, będzie ona zwiększała swój wymiar. W ekstremalnych przypadkach może to powodować wyrwanie podłogi wraz z posadzką. Jak wcześniej wspomnieliśmy, konsekwencją wzrostu wilgotności parkietu będzie zwiększenie jego wymiarów. Marginesem bezpieczeństwa, jest pozostawienie dylatacji, a więc 10-15 mm odstępow parkietu od ściany. W razie wzrostu wilgotnosci wzrost rozmiaru znajduje właśnie tam swoje ujście. Wiele starych parkietów w miejsce dylatacji ma powsadzane kliny, w teorii stabilizujące parkiet. Niestety przy wzroście naprężenia kliny często wbijane są w ściany, a podłoga wyrywana z klejem lub posadzką. Parkieciarz, układając podłogę, musi więc zrobić to w sposób, umożliwiający pracę drewna przy zmianach wilgotnościowych. Dylatacje i korek w odpowiednich miejscach zapewnia więc bezpieczeństwo naszej podłodze.

Drewno liściaste:

Brzoza, promieniowy 0,41%, styczny 0,29%, czas reakcji: średni

Buk promieniowy 0,41%, styczny 0,20%, czas reakcji: krótki

Dąb promieniowy 0,36%, styczny 0,16%, czas reakcji: długi

Grusza promieniowy 0,33%, styczny 0,16%, czas reakcji: długi

Jesion promieniowy 0,38%, styczny 0,21%, czas reakcji: długi

Orzech promieniowy 0,29%, styczny 0,18%, czas reakcji: długi

Wiąz promieniowy 0,23%, styczny 0,20%, czas reakcji: długi

Wiśnia promieniowy 0,28%, styczny 0,23%, czas reakcji: średni

Drewno iglaste:

Daglezja promieniowy 0,27%, styczny 0,15%, czas reakcji: krótki

Modrzew promieniowy 0,30%, styczny 0,14%, czas reakcji: średni

Sosna promieniowy 0,36%, styczny 0,19%, czas reakcji: krótki

Świerk promieniowy 0,39%, styczny 0,19%, czas reakcji: krótki

Drewno egzotyczne:

Afzelia promieniowy 0,22%, styczny 0,11%, czas reakcji: długi

Ahorn promieniowy 0,26%, styczny 0,15%, czas reakcji: długi

Iroko promieniowy 0,28%, styczny 0,19%, czas reakcji: długi

Mahoń promieniowy 0,25%, styczny 0,20%, czas reakcji: długi

Mecruse promieniowy 0,34%, styczny 0,22%, czas reakcji: długi

Merbau promieniowy 0,26%, styczny 0,13%, czas reakcji: długi

Muhuhu promieniowy 0,40%, styczny 0,20%, czas reakcji: długi

Sucupira promieniowy 0,35%, styczny 0,23%, czas reakcji: długi

Teak promieniowy 0,26%, styczny 0,16%, czas reakcji: długi

Wenge promieniowy 0,34%, styczny 0,22%, czas reakcji: długi